สายธนู (Bow String)

เห็นหลายคน ยิงธนูโดยไม่รู้ว่าสายมีความสำคัญ เลยอยากจะเอามะพร้าวมาขายสวนสักหนึ่งทะลาย

เส้นใยธรรมชาติ ทั้งจากพืช จากสัตว์ ที่มีบันทึกไว้ตั้งแต่ยุคโบราณอดีตว่าถูกนำมาถักทำเป็นสายธนู ซึ่งมีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานมากที่สุด

ใยลินิน (Linen)

นอกจากใยลินินจากพืช ซึ่งก็มีพืชอีกหลายประเภทที่ถูกบันทึกว่า นำมาทำสายธนู เช่น ใยฝ้าย (Cotton), ใยป่าน (Hamp), ฯลฯ

มีการใช้ใยที่ทำมาจากสัตว์ เช่น ไหม (Silk), เอ็น (Sinew) ที่นำมาทุบจนเป็นเส้นฝอย, แผ่นหนัง (Rawhide) หรือ ไส้ (Gut) จากแมว แกะ ที่นำมาตัดให้เป็นเส้น, ขนม้า (Horsehair), ฯลฯ

ขึ้นอยู่กับพื้นที่อาศัย ว่ามนุษย์สามารถหยิบหาอะไรจากแหล่งที่อยู่มาทำใช้ให้เป็นประโยชน์ได้ บางประเทศมีการเลี้ยงไหม ก็ย่อมสะดวกที่จะใช้ใยไหมนำมาพัฒนาทำสายธนู บางพื้นที่สะดวกที่จะใช้ใยพืชก็นำมาปรับปรุงพัฒนาด้วยกรรมวิธีต่างๆ เพื่อให้ใช้ประโยชน์ได้ บางพื้นอาศัยอยู่ในเขตหนาวเย็นตลอดเช่น เอสกีโม ไม่สามารถหาพืชมาใช้ได้ก็ต้องพัฒนาทำสายธนูขึ้นมาจากหนังสัตว์ตัดให้เป็นเส้น

Dacron

เป็นใยสังเคราะห์ Polyester แต่ยังมีความยืดหยุ่นในตัวเส้นใย จึงเหมาะนำมาทำสายสำหรับคันธนูไม้, คันธนูฝึกหัด, หรือแม้แต่ธนูรุ่นเก่าที่เก็บไว้หลายๆ ปี
ด้วยใยที่มีความยืดหยุ่น ทำให้สายธนูที่ทำด้วย Dacron เมื่อถูกปล่อยไป ก็ยังมีการให้ตัวได้มากกว่าสายชนิดอื่นๆ ซึ่งจะลดแรงกระชาก ทำให้คันธนูไม้ไม่เสียหาย
ด้วยความที่ใย Dacron ยืดหยุ่นให้ตัวได้ พอใช้ไปนานเข้าก็เกิดการยืดตัว

เอ็น (Sinew)

แผ่นหนัง (Rawhide)

ในรูปจะเป็น เส้นหนัง (Rawhide) หรือ ไส้ (Gut) ที่นำมาตัดให้เป็นเส้น ชาวเอสกีโมซึ่งอยู่กับสิ่งแวดล้อมที่มีแต่หิมะ ไม่สามารถหาพืชมาใช้ได้ก็ต้องพัฒนาทำสายธนูขึ้นมาจากหนังสัตว์ตัดให้เป็นเส้น แล้วขึงเพื่อเพิ่มแรงดึงคันธนู

นับตั้งแต่ช่วงปี 1950 – 1960 เป็นช่วงที่มีการใช้ใยสังเคราะห์ในชีวิตประจำวันมากขึ้น เลยมีการนำใยสังเคราะห์เข้ามาใช้กับกีฬายิงธนู เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ และอีกทั้งยังหาซื้อได้ง่าย

Vectran

เป็นเส้นใยสังเคราะห์อีกตัวหนึ่งที่นำมาใช้ในการทำสายธนู

Vectran คล้าย Kevlar เป็นวัสดุ Polymer ที่มีความหนาแน่นสูง (ความแข็งแรงต่อเส้น = 31.8 กก. (70 ปอนด์), อัตรายืด = 0.8%) แข็งแรงแต่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเล็กกว่า Dacron เลยทำให้ Vectran ให้ความเร็วลูกธนูได้เร็วกว่า (โดยประมาณ 2 เมตร / วินาที หรือ 6.6 ฟุต / วินาที)

Vectran มีข้อด้อยคือ :-
– การยืดหยุ่นของใยน้อยกว่า Dacron เลยทำให้สายธนูที่ทำด้วย Vectran จะไม่ให้ตัว และมีความเค้นกับ Limbs มากกว่า ถ้าเทียบกับสาย Dacron
– ใช้เป็นสายธนู ได้ไม่ทน เพราะแกร่ง แต่ไม่ยืดหยุ่น

Spectra/Dyneema

ราวช่วงกลางทศวรรษ 1980 ผู้ผลิตธนู Hoyt Archery Company ได้นำ Allied Signal Spectra วัสดุใยสังเคราะห์ที่มาทำสายธนู Spectra/Dyneema ถือเป็นการพัฒนาวงการธนู Recurve ให้ก้าวหน้าอย่างมากในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา

Spectra/Dyneema ในด้านเทคนิคทั้งคู่เป็น ใยสังเคราะห์ Ultra High Modulus Polyethylene (UHMPE) มีส่วนโครงสร้างต่างกันเพียงเล็กน้อยเท่านั้น โดยโครงสร้างส่วนใหญ่จะคล้ายกัน (ความแข็งแรงต่อเส้น = 45.5 กก. (100 ปอนด์), อัตรายืด = 1.0%)
มีความทนทานต่อสภาพดินฟ้าอากาศ และความชื้น แต่จุดอ่อนก็ยังคงเป็นการยืดตัว (หรือที่เรียกว่า ‘creep’) ถ้าอยู่ภายใต้สภาวะแรงดึงสูง หรืออุณหภูมิสูง

ช่วงกลางทศวรรษที่ 1990 ได้มีการพัฒนาแก้ปัญหาเรื่องสายยืด ‘Creep’ ในคันธนู Compound ทำให้เกิดการนำมาผสมกันระหว่าง UHMPE และ Vectran
การผสมช่วยลดการยืดตัวของสายให้ลดลดได้ พร้อมกับการพัฒนา Synthetic Wax เคลือบสายให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

ธนูจะดีแค่ไหน แต่ถ้าใช้สายที่ไม่ดี หรือไม่เหมาะสมกับประสิทธิภาพของคัน ก็ไม่ถือว่าเป็นธนูที่ดี ด้วยเหตุผลนี้ นักกีฬายิงธนูระดับโลก มักจะมีสายสำรองที่สามารถนำมาใช้ได้เหมือนกัน ติดพกพาไว้ด้วยเสมอ